آبیاری درختان انجیر
آشنایی با درختان انجیر:
انجیر را از تیره توتها و از جنس فیکوس میدانند. انجیر گونه ای آسیایی از گیاهان گلدار خانواده انجیران است. این درخت بومی خاورمیانه و آسیای غربی است.
درخت انجیر یکی از بلندترین درختان است که آب و هوای گرم و بارانی را دوست دارد. این درخت زادگاهی مدیترانه ای دارد و معمولا در هوای سرد دوام نمی آورد.
برگ های این درخت پهن، کرک دار و دارای شیارهای عمیق هستند. این درخت خزان پذیر است، به این معنی که پس از شروع فصل پاییز، برگ های آن شروع به زرد شدن میکنند و در نهایت میریزند.
ریشه درختان انجیر معمولا عمق زیادی ندارند، با این حال بعضی اوقات ریشه آن ها به طرز عجیبی عمیق میشود. میوه درخت انجیر روی شاخه آن ساخته میشود.
در ایران درخت انجیر به ویژه نوع خودرو یا کوهستانی آن که به انجیر کوهی نام ور است، بسیار قدیمی است. یکی از رویشگاه های انجیر خودرو یا کوهی قهستان و جنوب خراسان و منطقه زیبد است.
در حی حال شهرستان استهبان استان فارس بزرگترین تولید کننده انجیر دیم در جهان میباشد که محصول آن از کیفیت و مرغوبیت خاصی برخوردار است.
گرده افشانی انجیر را نوعی زنبورعسل که از یک شیار کوچک وارد دانه میوه میشوند صورت میگیرد. درختان انجیر میوه را روی شاخه میسازند، البته گونه های نادری از انجیر میوه را روی ساقه نیز میسازند.
رومی ها این درخت را با معتقدات مذهبی خود مخلوط کرده و آن را نشانه سعادت و پیشرفت و ترقی روزافزون میدانسته اند، در قرآن نیز، به این میوه سوگند یاد شده و سوره ای به نام این میوه نام گذاری شده است.
قسمتی که به اسم میوه انجیر معروف است و مورد تعذیه انسان قرار میگیرد در حقیقت میوه نیست بلکه زائده مجوفی است که گل های انجیر به تعدادی زیاد در داخل آن قرار گرفته اند و مواد قندی در این زائده یا رسپتاکل جمع میشوند.
انجیر از درختان مثمر به شمار میرود که میوههای گلابی شکل و خوشمزه و شیرینی دارد. بسیار گوشتی و در عین حال آبدار است.
دارای واریته های مختلفی است به همین دلیل میوه این گیاه در رنگ های مختلف از جمله سبز، بنفش، زرد و... ظاهر میشود.
خواص انجیر:
برگ های این درخت به دلیل داشتن خصوصیات مدر بودن، تسکین دهندگی و دافع کرم روده مورد استفاده قرار گرفته و دم کرده برگ درخت انجیر مسکن بوده و برای معالجه سرفه تجویز شده است.
میوه انجیر برای نرم کردن سینه و روده دارای خاصیت ویژه ای است. انجیر تازه دارای منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است که در جلوگیری از ابتلا به سرطان کاربرد دارد.
جوشانده انجیر در التهاب دستگاه تنفسی و قرقره کردن آن برای گلودرد و سرماخوردگی مفید بوده و عفونت های لثه را نیز درمان میکند. خوردن انجیر تازه و خشک سبب لینت مزاج شده و یبوست مزمن ره درمان میکند.
روش های آبیاری درختان انجیر:
کارشناسان نهالستان هنگام فروش نهال انجیر اطلاعات تخصصی و لازم درمورد آبیاری نهال انجیر را در اختیار کشاورزان قرار میدهند، یکی از مهمترین اطلاعات لازم برای کشاورزان انتخاب بهترین روش آبیاری درخت انجیر است، برای رشد بهتر و پرسرعت تر آبیاری تحت فشار بابلر توصیه شده است، این آبیاری به روش های گوناگونی انجام میشود، روش های سازگار با باغات انجیر عبارتند از:
۱. روش نشتی
۲. روش قطره ای
در باغ انجیر بیشتر بر روی آبیاری قطره ای تاکید میکنند، چون به راحتی میتوان میزان قطرات آن را تحت کنترل قرار داد، در صورت لزوم میتوان فشار قطرات را کاهش، فاصله و مدت زمان آبیاری را افزایش داد، همچنین برعکس برای آبیاری سریع فشار و تعداد قطرات را در این روش افزایش و مدت زمان آن را کاهش داد، میتوان از مزایای آبیاری قطره ای به موارد زیر اشاره کرد:
۰ آبیاری قطره ای مانع از رشد علف هرز میشود، درحالی که تجربه و تحقیقات انجام شده نشان داده در آبیاری سنتی حجم علف های هرز رشد کرده بیشتر است.
. در آبیاری قطره ای چون مدت زمان آبیاری طولانی است و قطرات به آرامی بر روی خاک جاری میشوند، بنابراین رطوبت و آب به لایه های زیرین خاک نفوذ کرده و ریشه هایی که در لایههای زیرین هستند به خوبی سیراب میشوند.
. در آبیاری قطره ای چون آب به طوقه درخت نمیرسد بنابراین طوقه درخت انجیر از بیماری پوسیدگی در امان است.
. آبیاری قطره ای مانع از انتقال عامل باکتریایی، ویروسی و قارچی از درختی به درخت دیگر میشود.
توضیح:
با توجه به دیم بودن باغات انجیر میزان محصول در سال های مختلف با توجه به میزان و پراکندگی باران و میزان آبیاری درخت انجیر متفاوت میباشد و در سال هایی که بارندگی کم باشد میزان محصول در واحد سطح به شدت کاهش می یابد در این شرایط درخت انجیر احتیاج به آبیاری کمکی دارد. درخت انجیر نسبت به سایر درختان به آب کم تری نیاز دارد و به شرایط کم آبی مقاوم است.
آبیاری درخت انجیر و عوامل تاثیرگذار:
در شرایط خشکسالی و زمانی که میزان بارندگی سالیانه به کم تر از ۲۰۰ میلیمتر برسد به درختان آسیب وارد میشود. این آسیب ها علاوه بر کاهش محصول در رشد رویشی درخت انجیر نیز تاثیرگذار است.
علاوه بر میزان کل بارندگی، توجه به پراکنش بارندگی در طول سال نیز وضعیت درخت موثر است. مثلا ممکن است در طول یک سال زراعی میزان بارندگی کم باشد وای در آن سال پراکندگی باران در طی فصل های مختلف مناسب تر باشد در این صورت شرایط آبی آن سال برای درخت بهتر باشد.
راه کارهایی برای رفع مشکلات ناشی از خشکسالی ارائه شده است از جمله: هرس کردن تاج درخت تا میزان نیازمندی درخت را به آب کم کند یا استفاده از خاکپور که به واسطه ی آن بتوانیم از تبخیر بارندگی های کم نیز جلوگیری به عمل آوریم و در آخرین مرحله استفاده از آبیاری کمکی درخت است.
تعداد دفعات آبیاری درخت انجیر در طول یک سال به عواملی مانند میزان بارندگی سالیانه، نوع خاک، اندازه درخت، سن درخت و میزان محصول سال قبل و سال جاری بستگی دارد.
۱. هر چه میزان بارندگی در طول یک سال افزایش یابد میزان و دفعات آبیاری کمکی درخت کاهش می یابد. به طبع با کاهش میزان بارندگی میزان آبیاری نیز افزایش می یابد.
۲. از دیگر عوامل تاثیرگذار در آبیاری درختان انجیر، نوع خاک میباشد. درخت انجیر را در همه نوع خاکی میتوان کاشت، خاک لومی، خاک شنی، خاک رسی و...
هر چه خاک سنگین تر(رس) باشد چون توانایی نگهداری آب بیشتری را دارد دفعات آبیاری درخت نیز کاهش می یابد. خاک های،شنی نسبت به خاک های دیگر سریع تر آب را جذب میکنند و بعد از آن خاک های لومی قرار دارد، خاک های رسی کمترین میزان جذب آب در طول یک ساعت را دارند.
۳. میزان محصول سال جاری و سال قبل نیز در میزان و دفعات آبیاری درخت انجیر تاثیرگذار است. به صورتی که هر چه میزان محصول در سال گذشته و سال جاری بیشتر باشد میزان آبیاری کمکی درخت باید افزایش یابد.
۴. در مورد سن درخت ماجرا مقداری متفاوت است به طوری که هر چه سن درخت کم تر باشد میزان آبیاری
مورد نیاز کم تر ولی تعداد دفعات آبیاری باید بیشتر باشد. نهال های تازه کشت شده در مقابل تنش آبی مقاومت کمتری دارند. یکی از دلایل خشک شدن نهال ها مقدار آبیاری کم و زمان نامناسب آبیاری است. نهال های یک تا سه ساله حتما در طول تابستان هر دو یا سه هفته یکبار احتیاج به آبیاری کمکی دارند.
با افزایش سن درخت و بزرگ تر شدن اندازه درخت میزان آبیاری در هر نوبت بیشتر تعداد دفعات آبیاری در طول یک سال کم تر میشود.
زمان آبیاری درختان انجیر:
آبیاری کمکی درخت انجیر را در طول دو دوره میتوان انجام داد: یکی در فصل خواب درخت یعنی از آبان تا اسفند ماه تا دیگری از اسفند تا اواخر فروردین که فصل رشد درخت است. بهترین زمان آبیاری درخت انجیر در فصل رشد است. آبیاری در این دوره باعث افزایش در کیفیت محصول و سلامتی درخت میشود.
در تابستان آبیاری زیاد موجب افزایش رشد رویشی و کاهش کیفیت میوه میشود و به طور کلی در اثر آبیاری زیاد میوه های بزرگ، آبکی مستعد پوسیدن میشود.
قلمه ها و نهال های تازه کاشته شده در سال اول باید هر دو هفته یکبار آبیاری شوند در سال دوم میزان آبیاری نهال ها هر سه هفته یک بار است. در سال سوم میزان آبیاری ماهی یکبار و از اردیبهشت تا اواخر شهریور ماه باید انجام شود. در سال چهارم آبیاری کمکی قطع شده ولی در فصل تابستان اگر برگ های درخت رو به زردی نهاد که نشانه از کمبود رطوبت خاک است یک یا دو نوبت آبیاری کمکی برای درخت لازم است.
میزان آبیاری درخت انجیر در هر نوبت:
میزان آبیاری یک درخت متوسط در هر نوبت آبیاری حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ لیتر است. هر چه میزان بارندگی سالیانه کمتر شود میزان و تعداد دفعات آبیاری باید افزایشیابد. به طوری که در سال های کم بارش میزان آبیاری به دو الی سه نوبت در فصل زمستان و در هر نوبت بین ۳۰۰۰ تا ۴۵۰۰ لیتر آب میرسد.
روش آبیاری فعلی باغات انجیر روش غرقابی است که در این روش به دلیل تلفات زیاد آب، تبخیر آب و نشت عمقی به خاک مناسب نبوده و مورد تایید نیست. با جایگزین روش های مدرن آبیاری علاوه بر بهبود عملکرد درخت در منابع آبی نیز صرفه جویی میشود.
برای جلوگیری از هدر رفت آب و صرفه جویی در مصرف آن چندین کار میتوانید انجام دهید:
۱. استفاده از روش های آبیاری مدرن مانند قطره ای
۲. آبیاری در ساعات اولیه صبح و در هنگام عصر است و آبیاری در میانه روز به معنای از بین رفتن مقدار زیادی آب در اثر تبخیر است.
۳. به اندازه درخت و میزان محصول درختان توجه کنید بعضی از آن ها احتیاج به آب بیشتر و بعضی به آی کم تری احتیاج دارند.
۴. درختان را در صورتی آبیاری کنید که تمام آب در دسترس ریشه قرار گیرد.
۵. از رشد علف های هرز جلوگیری به عمل آورید.
راه های مصرف بهینه آب در باغات انجیر:
۱) تغییر سیستم آبیاری سنتی درخت انجیر به سیستم آبیاری مدرن.
۲) احداث استخر ذخیره آب، جهت ذخیره آب و نزولات آسمانی: استخر های ذخیره آب هم میتوان به وسیله بتن و هم به وسیله پلی پوش ها ساخت. ساخت استخر با استفاده از پلی پوش ها، به منظور ذخیره آب در کمترین زمان ممکن، با هزینه کم تر نسبت به استخر بتنی، به یک سوم تا یک چهارم کاهش می یابد و نیز به سرعت و آسانی نصب میشود.
۳) مدیریت از طرق کاهش تبخیر: انتقال آب از سطح آب به هوا را تبخیر میگویند. از کل مقدار نزولات آسمانی کشور حدود ۷۰ درصد آن به وسیله تبخیر و تعرق به هدر میرود. مقدار عمده تبخیر از سطح خاک انجام میشود. امروزه در جهان با استفاده گسترده از انواع مالچ ها مانند مالچ کاهش و کلش، مالچ های نفتی، مالچ الکلی، مالچ پلاستیکی مقدار تبخیر و تعرق را ۱۰ درصد بکاریم.
۴) افزایش مواد آلی خاک: استفاده از کود دامی پوسیده به مقدار ۲۰ الی ۳۰ تن در هکتار ضمن افزایش هوموس و افزایش ظرفیت نگهداری و حاصلخیزی خاک، باعث بهتر شدن تبادلات گازی زمین، حفظ آب و مواد غذایی، سبک نمودن خاک های سنگین و بالا بردن خاصیت چسبندگی زمین های شنی میگردد.
۵) استفاده از دور آبیاری کوتاه تر به ویژه در خاک های سبک: این عمل جهت جلوگیری از هدر رفت آب است یعنی باعث میشود که آب از دسترس گیاه خارج نشود و تدریجا در اختیار گیاه قرار گیرد.
۶) استفاده از پلیمر های مصنوعی: سوپر جاذب ها ژل های پلیمری هستند که میتوانند چندین برابر وزن خود محلول آبی جذب کند. سوپر جاذب یک ماده افزودنی خاک است که آب و مواد غذایی را جذب و حفظ میکنند و با خاک کشت همراه گشته و به رشد مطلوب گیاه، کاهش اتلاف آب و هزینه های آبیاری کمک مینماید. استفاده از این ماده هیچگونه عوارضی برای انسان، گیاه، خاک و محیط زیست ندارد. این مواد تقریبا ۵۰۰ ال ۲۰۰۰ وزن خود آب جذب میکنند، با استفاده از این پلیمر میتوان دور آبیاری درخت انجیر را افزایش داد. سوپر جاذب ها جایگزین کود های شیمیایی و آبیاری نمیباشند. این مواد تنها قابلیت نگهداری آب و برخی از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را در خاک افزایش میدهند و از آبشویی و هدر رفتن عناصر غذایی مانند روی، پتاسیم، ازت، فسفر، بر و آهن خاک جلوگیری میکنند. این مواد پس از ۵ الی ۱۲ سال در اثر تجزیه میکروبی و تاثیر نور خورشید به تدریج از بین میروند و بهدموادی همچون آب و دی اکسید کربن و آمونیوم تبدیل میشوند و هیچ آسیبی به طبیعت وارد نمیکنند.
۷) استفاده از کودهای پتاسه: پتاس در ساختمان اندام گیاهان وجود داشته و بیش از سایر مواد اصلی غذایی به وسیله گیاهان جذب میشوند. پتاس بر روی ازدیاد نشاسته، مقاومت به امراض، قابلیت جذب سایر املاح،
ازدیاد هیدروکربن ها، تولید میوه و بالاخره مقاومت در مقابل کاهش رطوبت موثر است. همچنین در میان کودها، کودهای پتاسیمی مخصوصا سولفات پتاسیم و سولفات روی نقش مهمی در کاهش تنش های حاصل از کم آبی ایفا میکنند. بنابراین در کم آبیاری مصرف کود ها باید متعادل و بهینه بوده و به مصرف کود های پتاسیمی نیز توجه ویژه ای گردد.
آبیاری بیش از اندازه درختان انجیر:
آبیاری،بی از حد خطربروز بیماری ترشیدگی انجیر و آفلاتوکسین را افزایش میدهد. به علاوه در باغات انجیر دیم به دلیل پایین بودن ریشه درختان خطر آبیاری زیاد افزایش می یابد. زیرا با آبیاری زیاد مخصوصا اگر این آبیاری در فصل تابستان انجام شود در این صورت ریشه ها برای جذب رطوبت به سطح خاک می آیند و در صورت قطع آبیاری احتمال خشک شدن درخت زیاد میشود. موضوع بعدی مسئله بیماری های انجیر است. در باغات انجیر دیم، به دلیل رطوبت کم درخت، میوه ها زود تر خشک میشوند و خطر پوسیدگی و قارچی شدن آن ها خیلی کم است. در صورت زیاد خطر پوسیدگی و قارچی شدن میوه مخصوصا میوه هایی که ترک خورده اند زیاد تر میشود.
تاثیر کمبود آب روی درختان انجیر:
وجود یک سال خشکسالی در بین سال هایی که بارندگی مطلوب بوده است با وجود صدمه ای که به محصول باغات میزند ولی منجر به خسارت شدید به خود درخت نمیشود. در صورتی که اگر دو سال یا بیشتر به صورت متوالی خشکسالی حاکم شود میزان خسارت به باغات انجیر زیاد میشود به طوری که نه تنها میزان محصول به شدت کاهش می یابد بلکه به درخت نیز خسارت شدیدی وارد میشود.
تاثیر کمبود آب بر روی درختان انجیر شامل کاهش در رشد شاخه، کاهش سطح برگ، کاهش در فتوسنتز و هدایت روزنه ای، کاهش محصول، افزایش خطر ابتلا درخت به انوع آفات و بیماری ها ، زرد شدن و رنگ پریدگی و در نهایت ریزش برگ درختان میباشد.
بارندگی در چه فصلی مناسب درخت انجیر نیست؟
باران در موقع گرد افشانی انجیر (تلقیح) بسیار مضر است، زیرا باران مانع گردافشانی شده و محصول را به مقدار قابل ملاحضه ای کاهش میدهد.
اگر هدف از کاشت درخت انجیر برداشت انجیر خشک باشد نه تازه خوری، بارندگی در اواخر مرداد، شهریور و نیمه اول مهر (فصل برداشت انجیر) نه تنها سودی نداشته بلکه خطرناک ترین بارندگی ها محسوب میشود، زیرا بارندگی در این فصل باعث خسارات فراوان به میوه میشود و باعث افت شدید کیفیت محصول میشود و باغداران خسارت زیادی متحمل میشوند. ولی بارندگی قبل از شروع رسیدن محصول نه تنها منجر به خسارت نمیشود، بلکه تاثیر بسیار خوبی بر روی درختان انجیر دارد.
برای آنکه نزولات جوی بیشترین اثر را در تامین نیاز آبی باغات انجیر دیم داشته باشد باید به نکات زیر توجه کرد:
_ مقدار بارندگی باید برای تامین رطوبت خاک کافی باشد.
_ هر چه بارندگی ها به اواخر زمستان و بهار نزدیک تر باشد بهتر است.
_ آبگیر ها به گونه ای باشند که از هدر رفتن آب باران جلوگیری نمایند.
_ هر چه از سطح بیشتری آب جمع آوری و به سمت درختان هدایت شوند بهتر است.
_ هر چه میزان بارندگی در هر بار بیشتر باشد بهتر است و به عبارت دیگر نباید بارندگی ها کم و ب۶ دفعات زیاد باشد.
در نهالستان [یشیل نهال] به ارائه بهترین و باکیفیتترین نهالها افتخار میکنیم. هدف ما کمک به شما در ایجاد باغها و مزارع سرسبز و پربار است. در مجموعه ما میتوانید انواع نهالهای میوه، درختان زینتی، و گیاهان مختلف را پیدا کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر، مشاهده محصولات متنوع، و دریافت مشاوره تخصصی، شما را دعوت میکنیم تا به صفحه اصلی نهالستان ما سر بزنید. در این صفحه میتوانید تمامی اطلاعات مورد نیاز برای خرید نهال انجیر و انگور و ... های باکیفیت را به دست آورید و با اطمینان کامل خرید کنید.
منتظر حضور شما هستیم تا تجربهای بینظیر از خرید نهال داشته باشید و به باغ یا مزرعه خود جان تازهای ببخشید.