هرس درختان و نهال انگور
آشنایی با درختان انگور:
انگور با نام علمی vitis سرده ای از درختان انگورسانان بوده و از درختان مثمر و دائمی به‌شمار میرود. میوه ی این گیاه به صورت خوشه ای ظاهر میشود. دارای گونه های مختلفی است. به صورت بوته ای و رونده هم بر روی زمین به صورت کشیده و رونده و هم به شیوه ی نوین از طریق محافظ و داربست رشد میکند و بالا میرود. استفاده از محافظ و داربست سبب برداشت راحت میوه و همچنین رشد بهتر گیاه میشود.
عمر اقتصادی درخت انگور به بیش از ۱۰۰ سال میرسد. میوه این گیاه بسته به گونه های مختلفی که دارد به صورت گرد، کروی و کشیده است. هر خوشه ی این گیاه بیش ۵۰ تا ۱۰۰ دانه انگور دارد. میوه هایش بسیار گوشتی و آبدار است که خواص بیشماری دارد. ارتفاع درخت انگور حدودا به ۲ تا ۳ متر میرسد. این میوه از تراز تجاری بالایی برخوردار است. برگ های این گیاه بزرگ، دندانه دار با شیار های عمیق هستند. این درختان دارای شاخه و برگ زیادی هستند. بوته ی این گیاه به رنگ قهوهوه ای مایل به خاکستری میباشد و دارای پوسته ی نازکی است که با دست به راحتی کنده میشود. شاخه های علفی این گیاه نیز به رنگ سبز هستند. میوه ی انگور با توجه به گونه های مختلفی که دارد به رنگ های مختلف قرمز، سبز، زرد، بنفش، سیاه میباشد. توجه داشته باشید که انگور پس از برداشت در فصل زمستان به خواب میرود و با پایان فصل سرما دوباره بیدار شده و به رشد خود ادامه می‌دهد. این درخت با شروع فصل سبز بهار شروع به گلدهی میکند. در اواسط فصل تابستان میوه این درخت میرسد و میتوان از آن استفاده کرد. میوه انگور به دو دسته دانه دار و بی دانه تقسیم میشود. این میوه در مناطقی که حداکثر دمای آن بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد و حداقل آن کم تر از ۱۵ درجه زیر صفر نباشد بهتر رشد میکند. درخت انگور "مو" به تلفظ "Mow" نامیده میشود. از قدیمی ترین گیاهانی است که انسان کاشت آن را آموخت. این میوه در تمام مناطق معتدل جهان می‌روید. بیش از ۲۰ هزار نوع انگور در سراسر جهان می‌روید اما همه ی آن ها از انگور وحشی خاور نزدیک و انگور وحشی آمریکای شمالی نتیجه شده اند. انگور با نام های دیگر مو و تاک و رَز شناخته شده و باغی که درختان انگور در آن کاشته میشود موستان، تاکستان و رَزمستان نامیده میشود. مهم ترین ممالک تولید کننده انگور در اروپا فرانسه، ایتالیا و آلمان هستند. این کشور ها مو رابیشتر برای تهیه ی شراب پرورش میدهند.
کشور عزیزمان ایران نهمین تولیدکننده نهال انگور در دنیاست ک۶ بیش از ۲/۵ درصد از کل تولید انگور جهان را به خود اختصاص داده است. شهر ملایر، شهر جهانی انگور میباشد. مشکین شهر نیز از شهر های مهم تولید انگور در جهان است. میوه انگور خواص متنوعی دارد. این میوه حاوی آنتی اکسیدان های قوی مانند رزوراترول و آنتوسیانین میباشد که به مقابله با آسیب های اکسیداتیو و پیری زودرس سلول ها کمک میکنند.
مصرف منظم آن باعث بهبود سلامت قلب و عروق، سلامت پوست، تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت مغز و اعصاب و حمایت از سیستم گوارش میشود. همچنین میوه ی تاک دارای مقدار زیادی ویتامین C و A و فیتوشیمیکال ها میباشد و به تقویت سلامت عمومی بدن کمک میکند.
هرس درختان انگور:
به طوری کلی هرس به قطع کامل یا جزئی شاخه، ریشه، پوست، برگ یا گل و میوه، برای تحت تاثیر قرار دادن نحوه ی رشد و باروری گیاه اطلاق میشود. در اکثر موارد هرس را به طور اخص علم بریدن شاخه به صورت دلخواه و تنظیم جوانه های میوه دهنده تعریف میکنند، اگر چه این تعریف عامیانه است و هرس منحصر به بریدن شاخه نیست. به عبارتی هرس ممکن است از قطع ریشه با هدفی خاص تا تُنُک کردن گل و میوه یا قطع برگ باشد که هر یک با هدف خاصی انجام میشود. از نظر هرس شاخه، انگور یکی از هرس پذیرترین درختان میوه است که در پاره ای موارد موقع هرس ۸۰ درصد شاخه های آن حذف میشود و باردهی اکثر ارقام انگور تابعی از هرس شاخه های یک ساله خواهد بود. به خمین دلیل گفته میشود که قیچی باغبانی کلید رمز برداشت میوه انگور است. تشکیل میوه در انگور، بر روی شاخه های حاصل از رشد فصل جاری است.
هدف از هرس درختان انگور:
_ ایجاد و نگهداری بدتر با فرم و شکل دلخواه( ایجاد فرم مطلوب)
_ توزیع واحدهای تولیدی روی بوته برای تولید اقتصادی و مقرون به صرفه
_ تنظیم و توازن هرچه بهتر باردهی
_ هدایت و تمرکز رشد بوته در بازوهای دائمی و واحدهای تولیدی
_ ایجاد تعادل در سفره سبز انگور برای افزایش عملکرد و کارایی مصرف آب
زمان هرس درختان انگور:
هرس درختان انگور در طول سال در دو زمان به شرح زیر انجام میشود؛
۱) هرس زمستانه یا خشک (هرس سیاه):
این هرس با هدف تنظیم باردهی سالیانه روی میوه انجام میشود. مراحل این هرس به این گونه میباشد که:
_ هرس اولیه یا پاکسازی؛ پس از ریزش،برگ ها و به خواب رفتن بوته، میت آن شاخه های مزاحم، آفت زده، بیمار یا شکسته را حذف کرد. این هرس در پاییز و برای سهولت هرس اصلی (در زمستان) انجام میشود. باید توجه داشت که در مناطق سرد مثل آذربایجان از انجام هرس کوتاه (شدید) در پاییز به شدت خودداری شود.
_ هرس اصلی؛ بهترین زمان این هرس، پس از رفع خطر سرمازدگی در منطقه است. شایان ذکر است که در زمان قطع شاخه به منظور هرس نباید آب ( اشک مو) از محل برش جاری شود. به طور مثال در مناطقی مانند آذربایجان، قزوین و همدان هرساله از اواخر اسفندماه تا اواسط فروردین ماه انجام میشود. درحالی که در زابل و برخی مناطق استان فارس، امکان هرس زودتر نیز وجود دارد. پیشنهاد میشود هرس در مناطقی که خطر سرمازدگی بهاره وجود دارد، مانند آذربایجان، بعد از متورم شدن جوانه ها و اصطلاحا پنبه ای شدن جوانه ها انجام شود که در این مرحله آبی از محل برش جاری نخواهد شد.
در رابطه با هرس نهال بیشتر بخوانید : هرس درختان و نهال گیلاس
اصول کلی در هرس باردهی انگور:
یکی از اصول کلی هرس باردهی انگور نگهداری تعداد مناسب جوانه های بارده و تقسیم و توزیع این جوانه ها باید روی قسمت های مختلف شاخه ها است. مهمترین عمل هرس انگور، تعیین و نگهداری جوانه های لازم بر روی هر تاک است. بهتر است برای باردهی بیشتر، شاخه های یک ساله موجود روی شاخه دوساله انتخاب شوند. شاخه ها و بازوهای پیر ( ۵ تا ۸ ساله) به تدریج تاثیر خود را در کمک به باردهی جوانه ها عملا از دست میدهند.
در یک شاخه یک ساله باردهی جوانه ها به ترتیبی که بر روی شاخه قرار دارند، نسبت به ارقام فرق دارد، به طوری که در بعضی از ارقام انگور جوانه های پایین و در ۵دهوای جوانه ها بالاتر شاخه یک ساله بارده تر هستند و بر این اساس نوع هرس باردهی برای رقم انتخاب میشود. اصولا در اکثر ارقام انگور جوانه های سوم تا دوازدهم توان باردهی بیشتری دارند. محل برش شاخه نباید مماس و نزدیک به جوانه باشد و برش باید تقریبا ۵/۲ سانتی متر بالاتر از جوانه انجام شود، مخصوصا اگر همراه اشک مو باشد. به طور کلی،جوانه اول و دوم در ته شاخه و جوانه های شانزدهم تا هجدهم ممکن است شاخه سبز بارور تولید کنند اما معمولا بار آن ها کم است.
۲) هرس تابستانه (هرس سبز):
مدیریت تاج بوته ی انگور بر میزان باروری جوانه ها تاثیرگذار است، به طوری ک۶ نور شدید باعث آفتاب سوختگی میوه ها و سایه‌ی شدید باعث کاهش باروری میشود. دمای بهینه برای باروری جوانه جوانه دمای لازم برای رشد رویشی بالاتر است.
هرس تابستانه به حالات مختلف روی اعضای درخت انگور انجام میشود.
_سربرداری؛ سرزنی شاخه های سبز در طی فصل رشد از ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر یک تا سه بار بسته به اندازه رشد شاخه های سال باید انجام شود.
_ پاجوش زنی؛ شاخه های ناخواسته رشد یافته از روی تنه یا بازوها که بیشتر نرک هستند، باید به محض رشد حذف شوند. به این عمل پاجوش زنی می‌گویند.
_ جوانه گیری؛ حذف جوانه های متورم پایین بوته یا تن که امکان رشد دارند و حاصل رشد آن ها شاخه های نرک است.
_ پنسمان؛ قطع نوک شاخه برای حذف جوانه ی انتهایی با انگشت برای قطع رشد شاخه سبز که میتوان در طول فصل رشد آن را انجام داد.
_ برگ چینی؛ حذف برگ های پیر یا آسیب دیده که در مراحل زمانی مختلف قابل انجام است و اهداف متفاوتی را ممکن هست در بر داشته باشد.
هرس سبز را میتوان کامل کننده هرس خشک دانست، زیرا این عمل باعث توزیع صحیح و منظم مواد غذایی در اندام های گیاه میشود. این هرس هنگامی بر روی بوته ی مو انجام میگیرد که جوانه ها شروع به رشد کرده باشند. هرس را میتوان در تمام فصل رشد ادامه داد. قسمت های مختلفی که هرس سبز بر روی آن انجام میشود عبارتند از: شاخه های سبز در حال رشد سریع، جوانه، برگ، خوشه های میوه، پاجوش ها و تنه پاجوش ها.
هدف از هرس سبز:
_ بهتر کردن شرایط میکروکلیمای تاج درختچه ی انگور برای بهره گیری مناسب تر از نور و روشنایی در داخل تاج( سفره سبز)
_ بهینه کردن سفره سبز برای افزایش سطح نورگیر در داخل و خارج تاج درختچه
_ حذف شاخه های سبز مازاد که عمدتا به جای اینکه تولید کننده باشند، مصرف کننده هستند.
_ هدف نهایی در هرس سبز افزایش کمی و کیفی محصول، تقویت بنیه ی بوته و کاهش میزان آلودگی بوته به آفات و بیماری هاست. بنابراین تمام شاخه ها و برگ های هرس شده باید از باغ خارج شده و سوزانده
شوند.
برگ محل فتوسنتز و تولید غذا برای گیاه است. بنابراین در هنگام هرس برگ باید به این نکته توجه شود که هرس برگ بیش از حد انجام نشود تا گیاه دچار کمبود مواد غذایی نشود. همچنین هرس بیش از حد برگ باعث آفتاب سوختگی میوه و کاهش کیفیت و بازارپسندی میوه میشود.
روش های هرس درختان انگور:
۱) هرس فرم دهی یا شکل دهی:
در سه سال اول پرورش انگور، سعی کنید که با هرس مناسب، بوته به شکل یا فرم خاصی درآید. این نوع هرس انواع مختلفی دارد اما میتوان آن را به طور کلی به دو روش تقسیم کرد.
_ هرس فرم خوابیده یا خزنده؛
در بسیاری از مناطق سردسیر کشور، انگور به این شکل هرس میشود. در این روش، بوته انگور طوری تقویت میشود که تنه ی اصلی آن روی زمین خوابیده و ۳ تا ۵ بازوی اصلی از آن منشعب میشود. روی هر بازوی اصلی ۲ تا ۳ بازوی فرعی تشکل میشود. هرساله روی بازوهای فرعی، شاخه های یک ساله میوه دهنده رشد میکنند. در مناطقی مانند آذربایجان بوته ها روی پشته ها هدایت میشوند. اما در برخی مناطق مانند قزوین، فرم خزنده به روش ساده تری انجام مشود. به این صورت که بوته ی انگور را روی زمین مسطح میکارند و سپس شاخه ها را طوری تقویت میکنند که روی زمین بخزند.
_ هرس فرم ایستاده؛
در این روش تنه و شاخه های انگور از زمین فاصله دارند. شکل های ایستاده انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع رقم و شرایط اقلیمی منطقه مورد استفاده قرار میگیرند. از انواع این هرس میتوان به اشکال پاچراغی و گیو و کوردون و چفته ای اشاره کرد. در برخی از این اشکال ایستاده، تنها از قیم استفاده شده و در برخی دیگر از،سیم و داربست برای نگهداری بوته های انگور استفاده میشود.
۲) فرم پاچراغی:
در این روش بوته های مو را به گونه ای هرس میکنند که تنه حداقل ۵۰ و حداکثر ۱۵۰ سانتی متر باشد. در انتهای تنه، ۳ تا ۵ بازو را نگه می‌دارند که با انجام هرس سالیانه، ۳ تا ۵ جوانه بر روی آن ها باقی میماند. این نوع هرس به قیم موقتی نیاز دارد که اغلب از چوب تهیه میشود.
۳) فرم کوردون یا طنابی:
در این روش، از سیم و قیم استفاده میشود و شاخه های مو را بر روی سیم قرار میدهید. با ایجاد یک پایه ی نسبتا بلند با ارتفاع حدود ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و یک یا دو بازوی افقی، بوته ها را شکل داده و آن ها را روی سیم قرار دهید. بسته به نوع رقم و شرایط آب و هوایی و قدرت رشد بوته، میتوانید یک یا دو یا حتی سه طبقه از این بازوها داشته باشید. این روش هنوز در ایران به طور گسترده ای استفاده نمی‌شود، اما در مناطقی با زمستان های ملایم، بهترین روش هرس مو میباشد.
۴) فرم گیو:
این نوع هرس به داربست های قوی تری نیاز دارد. فاصله بین پایه ها حداکثر ۶ متر و فاصله بین سیم ها حداقل ۴۰ سانتی متر است. گاهی به جای یک سیم، از یک جفت سیم استفاده میشود که هر کدام به یک طرف پایه بسته میشوند. با این کار شاخه ها بین دو سیم قرار میگیرند و نیاز به بستن کمتری دارند. در این روش فاصله بین درختان در هر ردیف حدود ۱/۵ تا ۲ متر است. این نوع هرس برای برخی از انواع انگور مناسب بوده که جوانه های میوه دهنده در پایین شاخه های یک ساله به آسانی تولید نمی‌شوند. در این روش هر سال شاخه ها تعویض میشوند تا به طور منظم میوه بدهند. درخت از یک تنه ی دائمی و یک یا دو بازوی جانبی یک ساله تشکیل شده و هرسال بازوهای جانبی قطع و جای خود را به بازوهای جدید میدهند.
هرس درختان انگور در سال اول، دوم و سوم:
سال اول:
در زمان کاشت، درختان انگور را به یک ساقه یا دو جوانه هرس کنید. شاخه ها باید از هر جوانه رشد کنند. اگر تکیه کاهش هنوز ساخته نشده است، سرحال ترین شاخه ها (۳ یا۴ شاخه) را به یک میله به ارتفاع ۱ تا ۱/۵ متر ببندید. در پایان تابستان اول، شاخه ها باید حدود یک متر با بیشتر رشد کرده باشند و ممکن است به اندازه ای بلند شوند که به سیم بالایی تکیه گاه برسند. دو تا از مقاوم ترین شاخه ها را انتخاب کنید تا به تکیه گاه برسند.
سال دوم:
در اوایل بهار، هنگامی که درخت انگور هنوز در خواب است، همه شاخه ها به جز قوی ترین شاخه را هرس کنید. این شاخه را محکم به سیم بالایی تکیه گاه یا یک پشتیبان ببندید. این شاخه به تنه دائمی تبدیل خواهد شد. در طول رشد سال دوم، تنه به سیم تکیه کرده و دو شاخه دائمی برای تشکیل یک درخت یه شکل T تنظیم میشوند. شاخه ها و جوانه هایی که در زیر سیم روی تنه توسعه می یابند را هرس کنید.
اجازه بدهید تنه ی اصلی به سیم بالای تکیه گاه برسد و شاخه های جانبی در هر دو طرف رشد کنند. یک شاخه را در هر جهت روی سیم های تکیه گاه محکم کرده و آن ها را دو یا سه بار بر روی سیم های پشتیبان حلقه زده یا مارپیچ کنید و با نخ یا مواد مقاوم دیگر آن را در جای خود ببندید.
سال سوم:
شاخه هایی که بازوها رشد میکنند انتخاب کرده و به ازای سه تا چهار جوانه، یک جوانه را هرس کنید. درخت انگور در مجموع چهل تا شصت جوانه خواهد داشت. شاخه ها و جوانه های اضافی را حذف کنید. شاخه های میوه دهنده از این جوانه ها رشد میکنند. اگر درختان قوی باشند، محصول خواهند داد. اگر درختان هنوز کوچک هستند، همه ی جوانه های گل را حذف کنید. در طول تابستان ، شاخه هایی که از شاخه های میوه دهنده رشد میکنند، به سمت پایین هدایت میشوند تا پرده ای تشکیل دهند. شاخه هایی که به صورت عمودی بالای طناب رشد میکنند، میتوانند حذف شوند.
هرس درختان بالغ انگور:
پس از سال سوم درختان انگور میتوانند به عنوان درختان بالغ هرس شوند. در اوایل بهار، طناب ( که به بازوها معروف است) را از هر طرف تنه هرس کنید. شاخه هایی که از طناب رشد میکنند انتخاب شده و سه تا شش جوانه را هرس نمایید. این جوانه ها باید حدودا ۱۵ سانتی متر از هم فاصله داشته باشند. درخت انگور در مجموع چهل تا شصت جوانه خواهد داشت که بستگی به نوع درخت دارد.
هر یک از این جوانه ها قادر به تولید دو یا سه خوشه انگور هستند. هنگام هرس، شاخه هایی با رشد متوسط، با قطر یک تا دو سانتی متر، ترجیحا بدون شاخه جانبی را انتخاب کنید. شاخه هایی با قطر کمتر از یک سانتی متر یا "شاخه های گاوی" که بلند، سنگین، با قطر بیش از ۲ سانتی متر، پرانرژی و تمایل به تولید میوه کم دارند را رها کنید. دو جوانه جدید در نزدیکی تنه اصلی برای جایگزینی طناب باقی بگذارید.
هرس درختان قدیمی انگور:
درختان قدیمی که برای دو یا چند سال هرس نشده اند، ممکن است چندین ساقه یا تنه اضافی داشته باشند. هرس را رشد مجدد درختان قدیمی ممکن است دو یا چند سال زمان ببرد. اگر درختان قدیمی دارای چندین تنه باشند، هر سال چندین تنه را حذف کنید تا یک تا سه تنه باقی بماند. اگر تنه های قدیمی خراب هستند، برای تنه های آینده شاخه های جوان را از پایه انتخاب کنید. چوب میوه دهی مطلوب منون است از تنه اصلی دور باشد. به تدریج قسمت قدیمی تر گیاه را هرس کرده و در عین حفظ تولید متعادل میوه، تا زمانی که تنه های جدید آماده ی استفاده شدن باشند، آن ها را حذف کنید.
در نهالستان [یشیل نهال] به ارائه بهترین و باکیفیت‌ترین نهال‌ها افتخار می‌کنیم. هدف ما کمک به شما در ایجاد باغ‌ها و مزارع سرسبز و پربار است. در مجموعه ما میتوانید انواع نهال‌های میوه، درختان زینتی، و گیاهان مختلف را پیدا کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر، مشاهده محصولات متنوع، و دریافت مشاوره تخصصی، شما را دعوت می‌کنیم تا به صفحه اصلی نهالستان ما سر بزنید. در این صفحه میتوانید تمامی اطلاعات مورد نیاز برای خرید نهال انگور یا قیمت نهال انگور و گردو و ... های باکیفیت را به دست آورید و با اطمینان کامل خرید کنید.
منتظر حضور شما هستیم تا تجربه‌ای بی‌نظیر از خرید نهال داشته باشید و به باغ یا مزرعه خود جان تازه‌ای ببخشید.
